Metody przesłuchań

Metody przesłuchań

Podejrzany przesłuchiwany jest w dwóch celach. Pierwszym z nich jest poznanie okoliczności zdarzenia - policja stara się uzyskać jak najwięcej informacji. Oświadczenie podejrzanego musi być uzyskane zgodnie z prawem oraz wiarygodne.
Drugim celem przesłuchania jest doprowadzenie do przyznania się do winy przez podejrzanego. Policja nie może wymuszać na Tobie zeznań. Gdybyś zapytał o to policję, uzyskałbyś zaprzeczenie. Analizując tę kwestię zastanów się, dlaczego w przeszłości popełniono tak wiele błędów sądowych, które związane były z fałszywymi zeznaniami? Jako przykład można wymienić sprawę morderstwa Puttense i morderstwa w parku Schiedam. Ostrzegając Cię o tych technikach przesłuchań, mamy nadzieję, że ustrzeżesz się (fałszywych) zeznań.
Holenderska policja stosuje pewne metody przesłuchań, abyś przyznał się do winy. Wszystkie te metody są skomplikowane. Policja wywiera nacisk na każdego podejrzanego. Nawet osoba niewinna, poddana presji, może przyznać się do winy. Podejrzany ma wrażenie, że po złożeniu wymuszonych zeznań pozbył się policji i dalszych pytań, a do zeznań może wrócić później. W rzeczywistości jest zupełnie inaczej. Złożone oświadczenie jest wykorzystywane przez sędziego w celach dowodowych. Późniejsze wyjaśnienia, po konsultacji z prawnikiem, są w oczach sędziego mało wiarygodne. Prawnikowi jest więc trudno obalić wcześniej złożone zeznania.
Poniżej omówimy najważniejsze metody przesłuchań w Holandii.

Wyczerpanie

Wyczerpanie nie jest oficjalnie uznaną metodą przesłuchania. Natomiast w przypadkach, w których doszło do złożenia fałszywych zeznań, takich jak sprawa morderstwa Puttensego, wyczerpanie było jednym z głównych powodów oświadczenia nieprawdy. Technika ta może być zastosowana tylko w przypadku podejrzanych przebywających w areszcie, którzy są przesłuchiwani wielokrotnie - czasem nawet kilkadziesiąt razy.
Jako podejrzany jesteś całkowicie odizolowany, Twój kontakt ze światem zewnętrznym jest znacznie ograniczony. Dozwolony jest tylko kontakt ze swoim prawnikiem. Gdy jesteś przesłuchiwany kilka razy dziennie, masz świadomość, że po przerwie znów będziesz pytany o zdarzenia, ze zwykłego wyczerpania możesz zdecydować się oświadczyć to, co chce usłyszeć policja.
Czasami wieczorem strażnicy pozostawiają zapalone światło w celi lub zamykają Cię obok hałaśliwego współwięźnia, przez co nie możesz przez całą noc zmrużyć oka. W końcu jesteś tak wyczerpany, że zeznasz wszystko, co przesłuchujący chcą usłyszeć, aby mieć to za sobą. Bądź bardzo ostrożny i nie lekceważ ryzyka! Pierwszy dzień w celi możesz jakość wytrzymać, ale kolejne dni będą coraz trudniejsze. W takiej sytuacji najrozsądniejszym rozwiązaniem jest milczenie. Nie powinieneś nic wyjaśniać podczas przesłuchań. Dzięki temu przypadkowo się nie obciążysz.

Zgadywanie – podpowiadanie słów

W różnych sprawach karnych spotykaliśmy się także z przypadkami, w których policja świadomie lub nieświadomie podpowiadała wersję wydarzeń. Możesz odpowiadać na zadawane pytania, ale jeśli udzielisz odpowiedzi w inny, niż oczekiwany sposób, policja będzie próbowała podpowiadać, ponieważ np. dysponuje przeciwko Tobie dowodami albo zeznaniami świadków. Co to znaczy: policja zna lub domniemywa odpowiedź, ale chce usłyszeć ją od Ciebie np. zeznajesz: „ona szła w kierunku roweru”, na co przesłuchujący odpowiada: „nie wiesz, że nie szła do roweru. Czy to był motorower?”. Policja będzie sugerować Ci zeznania, aż do momentu, gdy nie udzielisz „tej właściwej odpowiedzi”. Zauważ, że gdy jesteś zmęczony, przesłuchań było już kilkanaście, istnieje duże prawdopodobieństwo, że na podstawie informacji, które usłyszałeś podczas różnych przesłuchań policyjnych, powiesz dokładnie to, co policja chce usłyszeć.

Nacisk

Zakaz nacisku nie oznacza, że na podejrzanym nie można wywierać żadnej presji. Nieakceptowany jest tylko nacisk wywierany w nielegalny sposób. Zgodnie z powszechną opinią, akceptowane jest poddanie podejrzanego presji, w celu zmuszenia go do rozmowy. Aby zwiększyć presję, policja może rozpocząć przesłuchanie od pytań dotyczących spraw osobistych, przechodząc do przesłuchania zorientowanego na sprawę. Taki wzrost presji jest dozwolony.

Budowanie zaufania

Policja spróbuje zbudować z Tobą więź, polegającą na zaufaniu. Przesłuchujący chcą, abyś uwierzył, że możesz bezpiecznie zaufać policji, która służy pomocą podczas składania zeznań. Nie daj się na to złapać! Policja nie jest Twoim przyjacielem, jak już to wrogiem i powinieneś zdawać sobie z tego sprawę. Mimo że policjanci sprawiają wrażenie miłych ludzi, mają w tym pewien interes. Uważają Cię za sprawcę, ponieważ inaczej nie uznaliby Cię za podejrzanego. Dlatego uważaj podczas składania wyjaśnień!

Maksymalizacja

Maksymalizacja polega na konfrontacji z nieistniejącymi dowodami, grożeniu konsekwencjami, a nawet zastraszaniu. Wszystko po to, aby Twoje położenie wyglądało tak źle, jak to tylko możliwe. Chodzi o to, abyś myślał, że policja ma już wystarczające dowody na skazanie.

Minimalizacja i manipulacja

Minimalizacja oznacza minimalizację przestępczości i konsekwencji, granie na uczuciach podejrzanego. Policja będzie tutaj sprawiać wrażenie, że rozumie Twoje położenie, wyjaśniać, iż nie będzie tak źle, jak to wygląda. Przesłuchujący może nawet stwierdzić, że sam, zachowałby się w Twojej sytuacji, dokładnie w taki sam sposób. Usłyszysz również, że nie dostaniesz tak wysokiej kary, jeśli się przyznasz.

Okazywanie sympatii, współczucia

Okazanie współczucia jest częścią techniki minimalizacji. Policja będzie okazywać Ci zrozumienie, mając nadzieję, że zdecydujesz się na wyjaśnienia.
Ta forma nacisku ma na celu „nawiązanie kontaktu” z podejrzanym, budowanie relacji, uspokojenie i okazanie prawdziwego szacunku. W rzeczywistości to próba stworzenia przyjaznej atmosfery, w której podejrzanego można zachęcić do udzielenia informacji o przestępstwie.

Pomożemy przy Twoim przesłuchaniu!

Wywieranie poczucia winy

Grając na Twoim poczuciu winy, policja próbuje uzyskać od Ciebie zeznanie polegające na wyznaniu winy. Zostaną pokazane Ci zdjęcia ofiary lub informacje o stanie poszkodowanego.

Zadawanie sugestywnych pytań

Zadając sugestywne pytania, policja ma nadzieję, że będzie w stanie nakierować podejrzanego. Technika ta jest tożsama z metodą „zgadywania” i podpowiadania.

Przedstawienie sytuacji hipotetycznych

Po zadaniu sugestywnych pytań policja może przedstawić hipotetyczną sytuację. Usłyszysz, jak według policji doszło do popełnienia przestępstwa. Często powtarzając ten scenariusz, funkcjonariusz będzie próbował przekonać Cię, że ma wystarczającą ilość dowodów przeciwko Tobie. Ryzyko polega na tym, że w pewnym momencie sam możesz zacząć wierzyć, że przedstawiana wersja wydarzyła się naprawdę.

Podkreślenie konsekwencji braku współpracy (milczenia)

Jeśli podejrzany milczy, policja zawsze informuje o surowszej karze za brak współpracy. Oczywiście to nie jest prawda. Pamiętaj, że sędzia szanuje prawo podejrzanego do milczenia.

Otoczenie - instrukcje techniczne i taktyczne

Policja postara się „otoczyć Cię” instrukcjami technicznymi i taktycznymi. Dzieje się to bardzo powoli. Najpierw policja poprosi Cię o wyjaśnienie, a później zacznie wskazywać, że Twoje zeznanie jest niewiarygodne w świetle dowodów, które posiada. Konfrontując Cię policja ma nadzieję, że złożysz prawdziwe oświadczenie.

Konfrontacja ze sprzecznościami w zeznaniu podejrzanego

Policja skonfrontuje Cię z niespójnościami w Twoim oświadczeniu i/lub oświadczeniu współpodejrzanych. Konfrontacja może mieć formę wielokrotnego wyjaśniania tych samych okoliczności, aby sprawdzić, czy jesteś konsekwentny. Jeśli już złożyłeś oświadczenie, zwróć uwagę na spójność zeznań.

Oszustwo i zastraszanie

Oszustwa i zastraszanie występują również podczas przesłuchań policyjnych. Policja udaje, że ma pewne dowody lub celowo przedstawia dowody w określony sposób.
Jeśli chodzi o zastraszanie, może to być grożenie długim wyrokiem, podnoszenie głosu podczas przesłuchań policyjnych, uderzanie pięścią w stół itp. Zastraszanie może być również niezauważalne. Przesłuchujący sprawiając, że podejrzany czuje się nieswojo z powodu poczucia winy, niepokoju, strachu lub nieufności, wywiera presję. Przede wszystkim podkreślając (maksymalizując) różne aspekty naruszenia, wywołuje emocje, starając się zmienić postawę podejrzanego w celu uzyskania wyjaśnienia. Z punktu widzenia społeczno-psychologicznego (reagowanie na sumienie) i prawnego (podkreślanie konsekwencji milczenia) jest to technika „najsilniejsza”, a w kontekście ryzyka złożenia fałszywych zeznań - najbardziej „niebezpieczna” taktyka bezpośrednio stosowana przez policję.

Przegląd strategii przesłuchań

Trzon strategii policyjnych to przesłuchania zorientowane na sprawę. Jest to moment, w którym policja próbuje odkryć prawdę na temat udziału podejrzanego w popełnieniu przestępstwa. Jeśli podejrzany nie chce składać wyjaśnień, narasta presja. Policja stosuje różne techniki przesłuchań, takie jak metoda bezpośredniego układania w schemat, standardowa strategia przesłuchania (SVS), metoda pytań i odpowiedzi oraz behawioralna strategia przesłuchania.

Metoda bezpośredniego układania w schemat

Metoda bezpośredniego układania w schemat to metoda przesłuchania, w której podejrzany jest od razu konfrontowany z (prawie) wszystkimi dostępnymi instrukcjami taktycznymi. Jest to przytłaczająca technika, stosowana przez policję, aby podejrzany myślał, że nie ma już odwrotu i istnieją wystarczające dowody przeciwko niemu, dlatego musi się przyznać.

Standardowa strategia przesłuchania (SVS)

Spośród metod przesłuchań standardowa strategia przesłuchania jest najbardziej powszechna. Według podręcznika przesłuchań, z którego korzysta policja, SVS może być używany w prawie wszystkich przypadkach, od włamań po zabójstwa.
Standardowa strategia przesłuchania jest stosowana w przypadkach, w których istnieje duże prawdopodobieństwo, że podejrzany wypowie się na temat przestępstwa. Systematycznie zwiększając presję, policja stara się utrzymywać napięcie u podejrzanego, a tym samym zwiększać jego gotowość do wyjaśnień. Na wczesnych etapach przesłuchania omawiane są tematy zorientowane na sprawę, które powinny być łatwe do wyjaśnienia, przechodząc do tematów trudniejszych. Presja budowana jest poprzez otaczanie podejrzanego instrukcjami technicznymi i taktycznymi oraz konfrontowanie sprzeczności między instrukcjami a zeznaniami podejrzanego.
Wywieranie nacisku polega na konfrontowaniu podejrzanego z informacjami, w celu wpłynięcia na niego w taki sposób, aby uświadomił sobie, że zaprzeczanie nie ma żadnego znaczenia, a złożenie zeznań tak naprawdę leży w jego interesie. Podejrzany może również być skonfrontowany z niespójnością między jego zeznaniem a informacjami, które już pozyskała policja. Wpływ wywierany jest na różne sposoby.
Przepisy wskazują na możliwość wyraźnego poinformowania podejrzanego o konsekwencjach odmowy współpracy. Milczenie, kłamanie lub niejasne zeznania mogą mieć znaczenie podczas rozprawy sądowej. Policja zacznie Cię straszyć, że jeśli się nie przyznasz, otrzymasz surowszą karę.

Metoda pytań i odpowiedzi

Metoda pytań i odpowiedzi najczęściej stosowana jest przez policję, jeśli podejrzany milczy lub nagle przestaje mówić. Przy tej technice najpierw notowane są najważniejsze instrukcje taktyczne i techniczne. Następnie formułowane pytania, bezpośrednio związane z wyznaczonym celem. Na koniec podejrzany zostaje skonfrontowany z tymi instrukcjami i pytaniami. Mogą to być zarówno pytania ogólne, jak i pytania szczegółowe. Odpowiedzi podejrzanego są rejestrowane i zapisywane w oficjalnym raporcie. Oprócz odpowiedzi ustnych rejestrowane są również gesty niewerbalne. Przesłuchanie metodą pytań i odpowiedzi kończy się, gdy wszystkie pytania zostaną zadane, a odpowiedzi podejrzanego (zarówno ustne, jak i niewerbalne) zapisane.

Strategia wywiadu behawioralnego

W tej strategii przesłuchania w tle bierze udział ekspert od zachowań (niewidoczny dla podejrzanego!). Doradza policji w zakresie pytań i technik przesłuchania. Tę strategię przesłuchań stosuje się tylko w sprawach karnych dotyczących poważnych przestępstw (zabójstw/morderstw).